Nội dung chính
Bạn chuẩn bị khởi nghiệp nhưng lo lắng mình có bắt buộc phải đăng ký kinh doanh không? Thực tế, pháp luật năm 2025 vẫn “giơ tay” đặc biệt cho nhiều trường hợp hoạt động nhỏ lẻ, tự cung tự cấp. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng khám phá các trường hợp được miễn đăng ký kinh doanh theo Nghị định 168/2025/NĐ-CP, kèm theo những lưu ý quan trọng giúp bạn tránh sai sót khi bắt đầu.
Đăng ký kinh doanh là gì?
Đăng ký kinh doanh là thủ tục pháp lý bắt buộc, theo đó cá nhân, hộ gia đình hoặc doanh nghiệp nộp hồ sơ về cơ quan có thẩm quyền để được xác nhận hoạt động kinh doanh một cách hợp pháp. Văn bản cấp ra từ cơ quan này (Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh/hộ kinh doanh) được lưu trữ tại Cơ sở dữ liệu quốc gia, chứng minh doanh nghiệp hoặc hộ kinh doanh đã được Nhà nước thừa nhận.
Theo Nghị định 01/2021/NĐ‑CP (Khoản 1, Điều 3):
- “Đăng ký doanh nghiệp” (trước đây gọi là đăng ký kinh doanh) là việc người thành lập đăng ký thông tin về doanh nghiệp dự kiến thành lập hoặc các thay đổi sau này như mở chi nhánh, đổi trụ sở, … tại Cơ quan đăng ký kinh doanh để lưu trữ tại cơ sở dữ liệu quốc gia.
Điểm nổi bật:
- Tiêu chí hợp pháp: Khi được cấp giấy phép, chủ thể được Nhà nước bảo vệ, được mở tài khoản, chịu trách nhiệm thuế, tín dụng, đầu tư… .
- Vai trò quản lý: Giúp Nhà nước thống kê, giám sát, điều phối hoạt động kinh tế qua thông tin đăng ký.
- Bảo vệ uy tín: Giúp doanh nghiệp xây dựng hình ảnh minh bạch, tăng lòng tin với khách hàng, đối tác và nhà đầu tư
Những trường hợp không cần đăng ký kinh doanh theo quy định mới
Buôn bán hàng rong
Buôn bán hàng rong là hoạt động mua bán không có địa điểm cố định (vừa mua rong, vừa bán rong hoặc chỉ bán rong) và không phải đăng ký kinh doanh theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều 3 Nghị định 39/2007/NĐ‑CP. Khi thực hiện, cá nhân phải tuân thủ các quy định về an ninh trật tự, vệ sinh môi trường và các quy định cấm kinh doanh tại một số địa điểm cụ thể.
Buôn bán vặt
Buôn bán vặt (bán rau, bán đồ tạp hóa nhỏ lẻ,… tại các điểm không cố định hoặc trong phạm vi thu nhập thấp) được miễn đăng ký kinh doanh theo danh mục tại Điều 3 Nghị định 39/2007/NĐ‑CP.
Buôn bán quà vặt
Người bán quà vặt (bán bánh kẹo, nước giải khát lẻ, …) nằm trong nhóm kinh doanh lưu động, kinh doanh thời vụ hoặc dịch vụ có thu nhập thấp không bắt buộc đăng ký hộ kinh doanh.
Buôn chuyến
Buôn chuyến là hoạt động mua hàng tại nơi này rồi vận chuyển và bán cho người mua buôn hoặc bán lẻ tại nơi khác; không phải đăng ký kinh doanh nếu không thường xuyên ở quy mô lớn và không thuộc ngành nghề có điều kiện.
Dịch vụ nhỏ lẻ khác
Những hoạt động dịch vụ như đánh giày, bán vé số, sửa khóa, sửa xe, giữ xe, rửa xe, cắt tóc, vẽ tranh, chụp ảnh… nếu do cá nhân thực hiện độc lập, không có địa điểm kinh doanh cố định và có thu nhập thấp thì không bắt buộc phải đăng ký kinh doanh, theo quy định tại Điều 3 Nghị định 39/2007/NĐ‑CP.
Những đối tượng không cần đăng ký kinh doanh theo quy định mới
Theo khoản 2 Điều 79 Nghị định 01/2021/NĐ‑CP và dự thảo Nghị định 168/2025/NĐ‑CP, các đối tượng không phải đăng ký hộ kinh doanh (trừ khi hoạt động ngành nghề có điều kiện), bao gồm:
- Hộ gia đình hoạt động trong lĩnh vực trồng trọt, chăn nuôi, khai thác thủy sản, lâm sản và sản xuất muối
- Người bán hàng rong, bán dạo không có địa điểm cố định
- Người buôn chuyến với quy mô nhỏ, không thường xuyên
- Người bán hàng vặt/quà vặt có thu nhập thấp
- Người kinh doanh lưu động tại hội chợ, chợ phiên, sự kiện
- Người kinh doanh thời vụ như bán hàng tết, lễ hội
- Người làm dịch vụ nhỏ lẻ thu nhập thấp như sửa khóa, rửa xe, cắt tóc, vẽ tranh…
Vì sao có những ngành nghề không cần đăng ký kinh doanh?
Theo Nghị định 39/2007/NĐ‑CP và Nghị định 01/2021/NĐ‑CP (sửa đổi), một số ngành nghề nhỏ lẻ không bắt buộc đăng ký kinh doanh vì:
- Hoạt động linh hoạt, không cố định như buôn bán rong, bán vặt, buôn chuyến, dịch vụ cá nhân… giúp giảm thủ tục hành chính và chi phí cho người dân có thu nhập thấp.
- Quy mô nhỏ, thu nhập thấp, không thuộc ngành nghề kinh doanh có điều kiện nên không cần quản lý chặt về kế toán, thuế.
- Phù hợp với đặc thù kinh tế Việt Nam, nơi nhiều người không sử dụng hóa đơn và ngại thủ tục phức tạp.
- Rủi ro thấp, không cần chế tài pháp lý nghiêm ngặt như doanh nghiệp lớn, nên được quản lý linh hoạt hơn.
Mức xử phạt đối với trường hợp sai quy định khi đăng ký kinh doanh
Vi phạm đăng ký hộ kinh doanh
- Không đăng ký khi bắt buộc, đăng ký nhiều hộ, không thay đổi nội dung kịp thời: Phạt 5–10 triệu đồng (cá nhân), 10–20 triệu đồng (tổ chức)
- Kê khai không trung thực, kinh doanh ngành nghề có điều kiện khi bị đình chỉ: Phạt 10–20 triệu đồng
Vi phạm đăng ký thành lập doanh nghiệp
- Kinh doanh không đăng ký: Phạt 25–50 triệu đồng (cá nhân), 50–100 triệu đồng (tổ chức)
- Tiếp tục hoạt động sau khi bị thu hồi/đình chỉ: Mức phạt tương tự
Đăng ký điều chỉnh thông tin quá hạn
- Chậm từ 1 đến 30 ngày: Phạt 1–5 triệu đồng
- Chậm từ 31 đến 90 ngày: Bị xử phạt từ 5 đến 10 triệu đồng.
- Chậm từ 91 ngày: Phạt 10–15 triệu đồng
Khai thông tin sai lệch
- Cung cấp hồ sơ không đúng sự thật: Phạt 10–15 triệu đồng
Chậm trễ trong việc đăng tải thông tin theo quy định
- Không đăng thông tin doanh nghiệp lên Cổng quốc gia: Phạt 1–2 triệu đồng
Hoạt động kinh doanh sai với thông tin đã đăng ký
- Ngoài địa điểm/ngành nghề đã đăng ký: Phạt 5–10 triệu đồng
- Ngành nghề có điều kiện nhưng vượt ngoài giấy phép: Phạt 10–15 triệu đồng
Hình thức xử phạt bổ sung
- Có thể bị: Tước quyền sử dụng giấy phép (1–3 tháng), tịch thu giấy phép hoặc buộc nộp lại lợi nhuận bất hợp pháp
Lời kết
Việc không phải đăng ký kinh doanh không đồng nghĩa bạn không cần chuyên nghiệp. Trái lại, hoạt động đúng luật giúp bạn an toàn – phát triển – mở rộng. Nếu đang tìm một đối tác uy tín, chuyên nghiệp và an tâm tuyệt đối, hãy chọn Kế toán An Phú – đơn vị giàu kinh nghiệm, đồng hành cùng doanh nghiệp bạn từ khi bắt đầu, trong suốt quá trình vận hành và khi cần điều chỉnh, thuế kiểm tra, giải thể… Liên hệ ngay để được tư vấn chi tiết, hỗ trợ nhanh nhất và nhận bảng báo giá phù hợp nhất từ Kế toán An Phú.
